حرم حضرت معصومه ی مجموعه آرامگاهی است که پیکر فاطمه معصومه در آن به خاک سپرده شده است. این مکان دارای ارزش معنوی زیادی بوده و برای گردشگران مذهبی مهمترین نقطه در بین جاهای دیدنی قم است. این آرامگاه در سال 950 قمری بنا شده است.
این حرم محل دفن افراد سرشناس و مهم تاریخ ایران نظیر: آیت الله بهجت، آیت الله بروجردی ، پروین اعتصامی شاعره نامدار ، علامه طباطبائی، شهید مطهری، قطب‌الدین راوندی، شیخ فضل الله نوری و تعدادی از پادشاهان دوره صفوی و قاجار است. بازدید کنندگان حرم، علاوه بر زیارت مرقد حضرت معصومه (س) می‌توانند از مقبره این افراد مشهور هم دیدن کنند.
معماری حرم حضرت معصومه
جلوه های معماری اسلامی با قدمتی بیش از هزر سال، در جای جای حرم حضرت معصومه به چشم می آیند. کتیبه‌های موجود در حرم نمونه‌ای کم‌نظیر از هنر اسلامی است که به آفرینش فضای معنوی می انجامد معروف ترین سبک مهماری بکار رفته در حرم مقدس، سبک اصفهانی است. مناره و کتیبه‌نگاری، مقرنس‌کاری، کاشی‌کاری، توجه به هم جواری، آیینه‌کاری، از خصوصیات سبک اصفهانی است.
حرم حضرت معصومه در میان بقعه با طول 1/20 و طول و عرض 2/95 متر قرار گرفته است. به منظور استحکام بیشتر ایوان، گلدسته‌ها طویل ساخته شده اند که به دستانی در حال دعا رو به آسمان شباهت دارند. چندین گلدسته کوچک به عنوان نمادی از نگهبانان حرم در صحن های مختلف وجود دارند.
حرم مطهر فاطمه معصومه دارای ۴ رواق می باشد:
- رواق بالاسر شامل، محوطه بین مسجد بالاسر تا ضریح مطهر است. این رواق با آیینه کارى و گچکارى آراسته شده است.
- رواق دارالحفاظ شامل: محوطه بین ایوان طلا و ضریح مطهر است.
- رواق آینه (شهید بهشتى) قسمت پایین پای حضرت و در بخش زنانه قرار دارد.
- رواق پیشرو حدفاصل بین مسجد طباطبایى تا ضریح مطهر است.
همچنین سه صحن در حرم مطهر قرار دارد: صحن نو، صحن عتیق، صحن صاحب الزمان
صحن حرم مطهر (س)، در زمان ناصرالدین شاه، توسط میرزا علی خان اتابک، ترکیب‌بندی شده و بعدها به وسیله کاشی و آیینه تزیین شده است.آرایه‌های معماری و نقوش بکار رفته در حرم به حدی چشم نوازند که چشمان هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کنند.
پادشاهان مدفون در حرم حضرت معصومه سلام الله علیه
از جاهای دیدنی قم که واقع در حرم حضرت معصومه است. مقبره شاهان از سلسله های مختلف است .دو پادشاه چند تن از شاهزادگان قاجار، چهار پادشاه ازصفویان در این مکان دفن شده‌اند. از این افراد می توان چند تن را نام برد:
شاه صفی، شاه سلیمان، شاه سلطان حسین، شاه عباس دوم. فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار هم در ضلع شمالی صحن عتیق دفن شده‌اند. سنگ قبرهای این پادشاهان در موزه نگهداری می‌شوند.
مسیر دسترسی به حرم حضرت معصومه
سفر به حرم باشکوه بانو فاطمه معصومه در تمام فصول سال، امکان پذیر بوده و البته با توجه به شرایط آب و هوایی، فصل بهار مناسب تر است. پیدا کردن حرم حضرت معصومه در شهر قم کار سختی نیست . این بنای معنوی که از مکان های توریستی و جاهای دیدنی قم می باشد که در بلوار زائر قرار دارد.
