استان خراسان شمالی که در شمال شرقی نقشه با کشور ترکمنستان هم مرز است از لحاظ جمعیتی ترکیبی از فارس ها و کردهای کرمانج و ترکمن ها را در خود جای داده و همین موضوع باعث شده رنگ و لعاب پوشش و گویش های متفاوت از جمله ترکمنی ، تاتی و رازی در آن رواج داشته باشد . خراسان شمالی و شهرها و روستاهای این استان بیشتر از جنبه ی طبیعت گردی و محیط زیست حائز اهمیت هستند و مناطق دیدنی و جذابی برای گردشگری تاریخی و طبیعی در خود دارند . شهرهای مهم خراسان شمالی مانند بجنورد ، اسفراین ، شیروان و جاجرم و روستاها و ده های اطراف آن که شامل اسفجیر ، اسفیدان ، دربند و طبر هستند از مناطق دیدنی و جالب توجه در گردشگری به حساب می آیند . خراسان شمالی با توجه به قرارگیری بخشی از آن در مجاورت شمال شرقی و تاثیر پذیری از کوهستان های اطراف و بخشی در گیر در مجاورت بخش مرکزی و کویری ، آب و هوایی متنوع دارد و در قسمت های مختلف آن شرایط جوی متفاوتی حاکم است . برای آشنایی با خصوصیات منحصر به فرد این استان و بزرگترین شهرستان آن یعنی بجنورد ، در ادامه با ما همراه باشید .
با توجه به اقلیم کوهستانی منطقه و قرارگیری رشته کوه های مختلف از جمله کوه شاه جهان ، آلاداغ ، کپه داغ و کیسمر انتظار می رود طبیعت کوهستانی این استان دیدنی باشد و رودها و رودخانه های چشم نوازی از این کوه ها سرازیر باشند که می توان از مهم ترین آن ها به رودخانه اترک ، رود کال شور ، شیرین دره و رودخانه میان سو اشاره کرد . از دیگر دیدنی های گردشگر پذیر خراسان شمالی روستای اسفجیر و دربند با رودخانه ای که از میان آن می گذرد ، آبشار اسفجیر ، روستای اسپیدان با قدمتی دیرینه و معماری پلکانی اش ، غار خزانه هنرور ، قلعه سنگینه ، آسیاب آبی روستای اسفیدان و گورستان باستانی اش ، روستای ییلاقی دشت ، قزلر قلعه ، چشمه گلزار ، غار کافر قلعه ، منطقه حفاظت شده قرخود در قسمتی از پارک ملی جنگلی گلستان با گونه های نادر گیاهی و جانوری ، پارک های ملی ساری گل و سالوک ، تفرجگاه بابا امان به عنوان منطقه ای تاریخی با امکانات رفاهی مطلوب برای مسافران ، مجموعه رفاهی و تفریحی بش قارداش با استخر های وسیع آب و فواره های فرح بخش ، شهر تاریخی بلقیس ، کاروانسرای رباط قلی ، آرامگاه باغ مزار ، قلعه جلال الدین واقع در گرمه ، چشمه های آب گرم و بسیاری دیدنی های دیگر که برای گردشگران جذاب هستند اشاره کرد .
به واسطه ی وجود کرد ها و ترک زبانان و اقوام ترکمن در خراسان شمالی ، انواع سوغات محلی و مخصوص به این اقوام اعم از خوراکی ها و منسوجات گوناگون در استان خراسان شمالی یافت می شود که در این جا نمونه هایی از آن ها را برای مثال آورده ایم .
نان روغنی
نان روغنی قاتلاما نوعی نان شیرین ترکی ست که بسیار نرم و لذیذ است و در خمیر آن از زردچوبه و سیاه دانه استفاده می کنند . این نان شیرینی تنوری بسیار لذیذ به عنوان سوغات خریداری می شود و در اکثر شیرینی فروشی های سنتی موجود است . روغن به کار رفته در پخت قاتلاما روغن محلی بجنورد است که در طعم خوب این نان بسیار موثر است .
کشک و قارا
قره قروت یا قارا و کشک از خوشمزه ترین سوغات بجنورد هستند که در این شهر به وفور پیدا می شوند زیرا وجود مراتع و چراگاه های بی نظیر در استان خراسان شمالی باعث شده اند فعالیت های دام پروری و در نتیجه تولید فراورده های لبنی در این منطقه رونق داشته باشد و کشک و قره قروت از نمونه های آن هاست .
محصولات باغی
محصولات کشاورزی و باغی به ویژه انگور از فراوان ترین و مرغوب ترین محصولات بجنورد هستند که به شهرهای مختلف ایران فرستاده می شوند . علاوه بر آن دیگر محصولات مانند گردو ، فندوق و پسته نیز در زمین های وسیع زراعی و باغات بجنورد و اطراف آن کشت می شوند .
کشمش
به علت برخورداری بجنورد از باغات بزرگ انگور ، کشمش نیز از محصولاتی ست که انواع مختلف آن در بجنورد شناخته شده هستند و به عنوان سوغات یا برای مصارف شخصی بسیار مورد استقبال قرار می گیرند . کشمش سبز هسته دار و نوع سیاه و بدون هسته از انواع کشمش در بجنورد هستند .
صنایع دستی
شهرهای مختلف ایران و بازارهای سنتی برای گردشگران با صنایع دستی و هنرمندانه ی مردم شناخته شده هستند و اغلب گردشگران برای خرید و مشاهده ی محصولات بومی و صنایع دستی منطقه است که به بازارهای قدیمی آن مراجعه می کنند . بجنورد نیز از این قاعده جدا نیست و در زمینه ی سوغات و صنایع دستی حرف های زیادی برای گفتن دارد . در این قسمت صنایع دستی معروف خراسان شمالی به ویژه بجنورد را که در بازارهای قدیمی عرضه می شوند برای شما معرفی خواهیم کرد .
جاجیم
جاجیم از انواع صنایع دستی ایرانی و قدیمی ست که در اکثر مناطق ایران به خصوص نواحی عشایر نشین و روستاها بسیار دیده می شود . این هنر اصیل ایرانی در ساخت کیف و کفش و زیر انداز و رومیزی و غیره کاربرد فراوان دارد که در بجنورد طرح و نقش های زیبایی از آن بافته می شود و جنس اصلی آن پشم و پنبه است و برای بافت آن هنر و زحمت زیادی صرف می شود .
قالیچه ترکمن
ترکمن ها با قالیچه های زیبا و نقش های منحصر به فرد خود در تمام ایران شناخته شده هستند . قالی ترکمن که از پشم مرغوب تابیده شده است و در ابعاد کوچک و بزرگ بافته می شود قیمت بالایی دارد و بسیار ارزشمند و با اصالت است و می توان به عنوان سوغاتی نفیس از آن استفاده کرد .
روسری ترکمن
روسری های قواره بزرگ ترکمن با ریشه های رنگی و بلندشان همیشه پرطرفدار و دوست داشتنی بوده اند . این روسری ها که در خراسان شمالی بر سر زنان و دختران بسیار دیده می شود خوش نقش و رنگ هستند و شادابی و زندگی در طرح های این روسری ها قابل مشاهده است .
چاروق
چاروق نوعی کفش محکم و با دوام و اصیل است که عموما از چرم طبیعی تهیه می شود و با بندهای مخصوص و محکمی دوخته می شود . چاروق ها در نمونه های ساده یا طرح دار دوخته می شوند و قیمت های متفاوتی دارند . امروزه برای احترام به حقوق حیوانات و حفظ محیط زیست از چرم طبیعی و پوست حیوانات در ساخت لوازم کمتر استفاده می شود .
سازهای ترکمن
ترکمن ها سبک موسیقی و نوازندگی خاصی دارند و در خراسان شمالی سازهای ساخت دست این قوم دوست داشتنی در بازار طرفداران بسیاری دارد .
سفره ی مردم در استان خراسان شمالی و بجنورد سفره ای ساده اما بسیار خوش رنگ و بوست و سرشار از مواد غذایی و خوراک با خاصیت و مفید است . بجنوردی ها از ادویه های متنوع و بومی زیادی در پخت و پز استفاده می کنند که همین موضوع به غذاهای آنان رنگ و عطری بی مانند داده است . در این جا این غذاها را به شما معرفی می کنیم .
آش یارمه
آش ها از غذاهای محلی هر منطقه به حساب می آیند که در هر اقلیم با توجه به محصولات بومی و خاص همان منطقه به شکل های متنوعی پخته می شوند . آش یارمه از سبزی محلی کوهی بجنورد درست می شود که در فصل بهار آن را برداشت می کنند و برای بقیه ی سال از نوع خشک شده ی آن استفاده می کنند . این آش از حبوباتی مثل نخود ، دوغ ، سبزی کوهی چریش و بلغور گندم تهیه می شود .
فتیر مسکه
فتیر نوعی نان است که در اکثر نقاط ایران انواع مختلف آن پخته می شود اما این نمونه ی معروف بیرجندی زحمت و زمان بیشتری می برد و عموما توسط زنان اصیل و مسن پخته می شود . کره ی محلی و خمیر مایه و آرد و زردچوبه از مواد اصلی به کار رفته در آن هستند و در نهایت نان چرب و لایه لایه ای حاصل می شود که با شهد یا عسل میل می کنند و بسیار لذیذ است و بافت لطیفی دارد .
آب کشک
قروتو یا آب کشک نوعی غذای حاضری و فوق العاده مقوی است که از ترکیب کردن کشک و ماست چکیده ی همزده با پیاز داغ و سبزی های معطر و مغز گردو و ادویه تهیه می شود . این غذای آبکی را با نان سرو می کنند و طعم لذیذ و متفاوتی دارد .
شله ماش بجنورد
شله ماش غذایی از خانواده ی آش هاست که از ماش و گوشت تکه شده و ادویه جات با برنج تهیه می شود و در فصل سرما یا برای درمان سرماخوردگی ها بسیار از آن استفاده می کنند . شله ماش هم مانند آش رشته اغلب با کشک و پیازداغ و سیرداغ و نعناع تزیین می کنند و نوش جان می کنند .
